ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΑ ΚΟΥΤΙΑ

ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΑ ΚΟΥΤΙΑ

«Αισθητηριακή ολοκλήρωση», είναι η νευρολογική διαδικασία που οργανώνει τις αισθήσεις τόσο από το σώμα όσο και από το περιβάλλον ώστε να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το σώμα μας αποτελεσματικά (μέσα στο περιβάλλον). Τα χωρικά και χρονικά χαρακτηριστικά των αισθητηριακών ερεθισμάτων ενισχύονται, συγκρίνονται και οργανώνονται. Η αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι η επεξεργασία των αισθητηριακών πληροφοριών.

(Ayres, 1989)

Η ιδέα και η θεωρία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης προέρχεται από την Dr A. Jean Ayres PhD, OTR, μία εργοθεραπεύτρια από την Καλιφόρνια των Η.Π.Α.

Οι αισθητηριακές εμπειρίες περιλαμβάνουν την αφή, την κίνηση, την θέση του σώματος, την όραση, την όσφρηση, τη γεύση, τον ήχο και την αίσθηση της βαρύτητας. Η διαδικασία με την οποία ο εγκέφαλος οργανώνει και ερμηνεύει τις διάφορες πληροφορίες/ερεθίσματα ονομάζεται αισθητηριακή ολοκλήρωση. Η αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι η ουσιώδης βάση για την περαιτέρω ανάπτυξη των λειτουργιών της μάθησης και της φυσιολογικής συμπεριφοράς.

Για τα περισσότερα παιδιά η αισθητηριακή ολοκλήρωση αναπτύσσεται κατά τη διαδικασία συνηθισμένων παιδικών δραστηριοτήτων.

Η αφή (απτικό σύστημα), παραμένει μία από τις σημαντικότερες αισθήσεις κατά τη διάρκεια της εξέλιξης και ενδεχομένως εξακολουθεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στη λειτουργικότητα του ατόμου κατά τη διάρκεια της ζωής.

(Ayres, 1972)

Το απτικό σύστημα στα πλαίσια της αισθητηριακής ολοκλήρωσης:

·        Θέτει τις βάσεις για κοινωνική, συναισθηματική και νευρολογική ανάπτυξη.

·        Βοηθά στον κινητικό προγραμματισμό.

·        Σημαντική συνεισφορά στην ανάπτυξη της πράξης.

·        Σύνδεση με το οπτικό και ακουστικό σύστημα.

·        Εξερεύνηση του περιβάλλοντος.

·        Ανάπτυξη δεξιοτήτων (γνωστικών, κινητικών, αντιληπτικών).

Όταν ένα παιδί έχει δυσλειτουργία του απτικού συστήματος μπορεί να αποφεύγει τη σωματική επαφή, να μην θέλει να φορέσει ρούχα από συγκεκριμένα υφάσματα, να μην θέλει να τρώει τροφές με συγκεκριμένη υφή, να μην θέλει να κάνει μπάνιο, να αποφεύγει να λερώσει τα χέρια του και να χρησιμοποιεί τις άκρες των δαχτύλων για να χειριστεί αντικείμενα αντί για ολόκληρο το χέρι του.

Είναι πολύ σημαντικό να δίνουμε στο παιδί πολλές και διάφορες απτικές εμπειρίες.

Σύμφωνα με την εργοθεραπευτική βιβλιογραφία, το παιχνίδι, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη φυσική, συναισθηματική, κοινωνική, γνωστική και αντιληπτική ανάπτυξη των παιδιών, στην αισθητηριακή ολοκλήρωση και στη χρήση γλώσσας.

Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνουν μέσα το απτικό σύστημα, δηλαδή την αφή, είναι πολύ ενδιαφέρουσες και διασκεδαστικές. Τα αισθητηριακά κουτιά (sensory bins) αποτελούν για τα παιδιά έναν μικρόκοσμο έτοιμο για ανακάλυψη, χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις. Το παιδί εξερευνά τον κόσμο γύρω του, τα συναισθήματά του και συγχρόνως μπορεί να βελτιώσει ή να αναπτύξει τις δεξιότητες του. Το παιδί λαμβάνει αισθητηριακά ερεθίσματα τα οποία βοηθούν στο να αναπτυχθεί και να ωριμάσει το νευρικό του σύστημα. Παίζοντας με τα αισθητηριακά κουτιά, αναπτύσσουν την αίσθηση της αφής, τι λεπτές κινητικές δεξιότητες, τις προ-μαθησιακές δεξιότητες, τις γλωσσικές δεξιότητες τη φαντασία και το συμβολικό παιχνίδι.

Πώς φτιάχνουμε ένα αισθητηριακό κουτί:

Το να φτιάξουμε ένα αισθητηριακό κουτί, είναι μία εύκολη και απλή διαδικασία. Χρειάζονται υλικά που βρίσκουμε στο σπίτι και πολύ φαντασία.

Τα υλικά που χρειάζονται είναι:

·        Ένα πλαστικό κουτί με βάθος, στο οποίο μέσα μπορούμε να βάλουμε διάφορα ξερά όσπρια (φακές, φασόλια, ρύζι κτλ) ή διάφορα μακαρόνια ή μπορούμε να κόψουμε καλαμάκια σε διάφορα μεγέθη.

·        Ένας δίσκος ή ένα ταψάκι μιας χρήσεως όπου εκεί θα βάλουμε αλάτι, αλεύρι ή αφρό ξυρίσματος.

·        Διάφορα αντικείμενα – παιχνίδια (ζωάκια, ανθρωπάκια, σχήματα, πλαστικά γράμματα κτλ).

·        Μικρά βαζάκια, φτυαράκια.

Προτεινόμενες δραστηριότητες:

• Μόλις ετοιμάσετε ένα αισθητηριακό κουτί, μπορείτε να κρύψετε τα αντικείμενα – παιχνίδια μέσα στο κουτί και να παροτρύνετε το παιδί να ψάξει να τα βρει. Ενθαρρύνεται το παιδί να σκάψει είτε με κάποιο εργαλείο είτε με τα χέρια του.

• Μπορείτε να βάλετε διάφορα αντικείμενα (ανθρωπάκια, ζωάκια κτλ) και καθώς παίζει να φτιάξετε μαζί μια ιστορία.

• Στο δίσκο ή στο ταψάκι που θα χρησιμοποιήσετε αλάτι ή αλεύρι ή αφρό ξυρίσματος, το παιδί μπορεί να σχεδιάσει τα σχήματα, τα γράμματα ή να ζωγραφίσει ότι σχέδιο θέλει.
• Με τον αφρό ξυρίσματος, το παιδί μπορεί να οδηγήσει ένα αυτοκινητάκι για να το πλύνει ή να πλύνει τα ζωάκια και στη συνέχεια να τα ξεπλύνει σε ένα μπολ με νερό.

Αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη και βοηθήστε τα παιδιά να μάθουν μέσα από τις αισθήσεις τους!

Μπαλταγιάννη Βασιλική

Εργοθεραπεύτρια