ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΔΕΝ ΜΙΛΑΕΙ "ΚΑΘΑΡΑ"...

Ανάπτυξη της ικανότητας άρθρωσης των παιδιών

Η διαδικασία άρθρωσης είναι μια σύνθετη ικανότητα, η οποία αποτελείται από μια σειρά σύνθετων κινήσεων. Η προϋπόθεση για ακριβή άρθρωση στηρίζεται στην επαρκή τοποθέτηση, αλληλουχία, συγχρονισμό, ορθή κατεύθυνση και δύναμη των αρθρωτών (Καμπανάρου, 2007).

Ως αρθρωτές αναφέρονται τα όργανα της στοματικής κοιλότητας, δηλαδή η γλώσσα, τα δόντια, τα χείλη, τα μάγουλα, η σκληρή και μαλακή υπερώα (Καμπανάρου, 2007). Όλα αυτά πρέπει να βρίσκονται σε ταυτόχρονο συντονισμό με την αναπνοή, την έναρξη ή διακοπή της φώνησης και την υπερωιοφαρυγγική δραστηριότητα (Καμπανάρου, 2007).

Σύμφωνα με έρευνα του Πανελλήνιου Συλλόγου Λογοπεδικών (1995) προκύπτει ο παρακάτω πίνακας ηλικιακής κατάκτησης των φωνημάτων στη Νέα Ελληνική:

*αν παρατηρείτε πως το παιδί σας δυσκολεύεται να ακολουθήσει τις ηλικιακές ομάδες για την κατάκτηση των φωνημάτων, δώστε του λίγο χρόνο. Αν παρ'όλα αυτά οι δυσκολίες παραμένουν απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό.

Αρκετά από τα παιδιά προσχολικής ηλικίας (4 έως 6 ετών) μπορεί να εμφανίσουν δυσκολίες στην αρθρωτική τους ικανότητα. Οι πιο συχνές αρθρωτικές δυσκολίες που παρατηρούνται το τελευταίο διάστημα αφορούν κυρίως την παραγωγή των συριστικών φωνημάτων (σ,ζ,ξ,ψ), των οδοντικών (θ,δ), των χειλικών (φ,β) και του υγρού φωνήματος (ρ).

Ένα παιδί με διαταραχή άρθρωσης μπορεί να εμφανίσει στην ομιλία του κάποια από τις παρακάτω αλλοιώσεις:

ü  Αντικατάσταση ενός φωνήματος με ένα άλλο (π.χ. σέλα = θέλα )
ü Αντιστροφή των πλησιέστερων φωνημάτων ή συλλαβών (π.χ. παπούτσι = παπούστι)
ü Παράλειψη φωνημάτων ή συλλαβών (π.χ. ποδήλατο = δήλατο)
üΗχηροποίηση ενός φωνήματος (π.χ. σημαία = ζημαία) 
ü Αναδιπλασιασμός μιας συλλαβής ή λέξης (π.χ. καφές = φεφές)
ü Μετακίνηση φωνήματος σε άλλη θέση εντός της λέξης (π.χ. πόρτα = πρότα)

Τι να κάνω αν το παιδί μου δεν αρθρώνει σωστά;

Αυτό που ένας ενήλικας (γονιός, εκπαιδευτικός, φροντιστής) καταλαβαίνει πολύ έντονα από τις παραπάνω διεργασίες είναι πως το παιδί δεν μιλάει καθαρά ή δεν λέει σωστά κάποιους ήχους. Σε μια τέτοια περίπτωση καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε τη γνώμη του παιδιάτρου σας ή ενός λογοθεραπευτή.

Ο λογοθεραπευτής θα αξιολογήσει τις δυσκολίες του παιδιού, θα εντοπίσει τις ικανότητες και τις αδυναμίες του, θα καθορίσει τους στόχους της παρέμβασης και θα σχεδιάσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης προσαρμοσμένο στις ανάγκες του κάθε παιδιού. 

Ο λογοθεραπευτής ακολουθεί μια σειρά από διαδοχικά βήματα προκειμένου να παρέμβει και να αποκαταστήσει τις δυσκολίες άρθρωσης στα παιδιά. Αρχικά, οργανώνει ασκήσεις ενδυνάμωσης των αρθρωτών που συμμετέχουν στην παραγωγή του ήχου που τον ενδιαφέρει. Στην συνέχεια, δείχνει στο παιδί την σωστή τοποθέτηση των αρθρωτών ως προς τον τόπο και τον τρόπο άρθρωσης. Αυτό το βήμα μπορεί να είναι σύντομο ή χρονοβόρο, αναλόγως με το βαθμό δυσκολίας, την ηλικία και το κίνητρο του παιδιού. Αφού το παιδί καταφέρει να τοποθετεί σωστά τους αρθρωτές, ο λογοθεραπευτής τοποθετεί τον ήχο σε συλλαβές, λέξεις (δισύλλαβες και πολυσύλλαβες), φράσεις και προτάσεις. Στο τέλος, επιχειρείται η γενίκευση του ήχου μέσω αφήγηση ιστοριών και διαλόγου. 

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τα βήματα με παραδείγματα για την αποκατάσταση των ήχων:

Ας μην ξεχνάμε πως το κάθε παιδί είναι διαφορετικό, μεγαλώνει και μαθαίνει με τον δικό του μοναδικό ρυθμό.  Γονείς, βοηθήστε το παιδί σας να μάθει δίνοντας του την ευκαιρία να αποκτήσει νέες εμπειρίες. Μιλήστε, παίξτε και ασχοληθείτε δημιουργικά μαζί του. Όσο και να τρέχουν οι υποχρεώσεις σας το παιδί σας έχει ανάγκη!

Αρβανίτη Σοφία

Λογοθεραπεύτρια, MSc

Υπεύθυνη του Κέντρου Ειδικών Θεραπειών Κύκλος