ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ

ΛΟΓΟΣ: ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΙΡΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ

Με τον όρο «λόγο» ονομάζουμε οποιοδήποτε σύστημα χρησιμοποιείται για την αποκωδικοποίηση του μηνύματος στην επικοινωνία. Η γλώσσα είναι ο κοινωνικά αποδεκτός κώδικας προκειμένου να μπορούμε να αναπαριστούμε τις ιδέες μας.

Η γλώσσα ως ιδέα βοηθάει στην αντίληψη του κόσμου, ως κώδικας προσφέρει τη δυνατότητα καταχώρησης γνώσεων, ως σύστημα συνθήκης εισάγει τη γραμματική, το συντακτικό, τη φωνολογία και τους κοινωνικούς κανόνες, ενώ ως επικοινωνία είναι ικανή για την αλλαγή συμπεριφοράς.

Ο λόγος (ή γλώσσα) αποτελείται από τα εξής 4 είδη: προφορικός, γραπτός, κινηματικός (κινήσεις χεριών, σώματος) και οπτικός (εικόνες).

Ως «προφορικός λόγος» ορίζεται η ικανότητα να κατανοούμε την ομιλία καθώς και να εκφράζουμε τις σκέψεις μας μέσα από αυτή. Διαχωρίζεται σε προσληπτικός (αυτά που κατανοούμε) και εκφραστικός (αυτά που λέμε).

Ένα παιδί έχει ολοκληρώσει την γλωσσική του ανάπτυξη όταν έχει κατακτήσει τα παρακάτω στάδια:

Προσληπτικός λόγος

1. Ακολουθεί σύνθετες οδηγίες
2. Παρακολουθεί και κατανοεί ιστορίες
3. Παρακολουθεί και κατανοεί μια απλή συζήτηση
4. Κατανοεί απλά λογοπαίγνια
5. Κατανοεί ανέκδοτα και γρίφους

Εκφραστικός λόγος

1. Προτάσεις με δυο ή περισσότερες λέξεις
2. Περιγραφική ικανότητα
3. Αφηγείται ιστορίες
4. Κάνει ερωτήσεις
5. Απαντάει σε ερωτήσεις κλειστού τύπου
6. Απαντάει σε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου
7. Απαντάει σε ερωτήσεις που εισάγονται με "τι, πως, που, γιατί, πότε"
8. Συμμετέχει σε συζητήσεις
9. Έναρξη συζήτησης
10. Χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό, αντωνυμίες και χρόνους σωστά
11. Κατανοητή ομιλία

Το λεξιλόγιο χωρίζεται σε προσληπτικό και εκφραστικό και αποτελεί σημαντικό κομμάτι της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού και κατά συνέπεια και της σχολικής του επίδοσης. Συγκεκριμένα, το λεξιλόγιο επηρεάζει άμεσα την κατανόηση ανάγνωσης και παίζει σημαντικό ρόλο στη παραγωγή γραπτού κειμένου. Ακόμη, έχει μεγάλο αντίκτυπο στη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού καθώς δίνει ευκαιρίες στο παιδί να συμμετέχει στη τάξη και του προσφέρει αυτοπεποίθηση στις δραστηριότητες προφορικής στο σχολικό πλαίσιο.

Είναι σημαντικό να εστιάζουμε στην ανάπτυξη του λόγου του παιδιού καθώς πολλές έρευνες δείχνουν να υπάρχει μεγάλη συσχέτιση δυσκολιών του λόγου με πιθανές συναισθηματικές δυσκολίες. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι το 50% διεθνώς των παιδιών με δυσκολίες στην ανάπτυξη του λόγου εμφανίζουν συναισθηματικές δυσκολίες (για παράδειγμα άγχος) ενώ υπάρχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες από το γενικό πληθυσμό να εμφανίσουν δυσκολίες συμπεριφοράς (για παράδειγμα επιθετικότητα, εκρήξεις θυμού).

Όσον αφορά τη μαθησιακή διαδικασία φαίνεται να υπάρχει άμεση σύνδεση με την ανάπτυξη του λόγου, καθώς το επίπεδο των γλωσσικών δεξιοτήτων φαίνεται να είναι προγνωστικός δείκτης της σχολικής απόδοσης. Παιδιά με δυσκολίες μάθησης συνήθως εμφανίζουν δυσκολίες στη φωνολογία και το λεξιλόγιο, ενώ το 60% των παιδιών με αυτές τις δυσκολίες εμφανίζουν πιθανώς δυσκολίες στην ανάγνωση, τη γραφή, την ορθογραφία και τα μαθηματικά.

Οι δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσουν τα παιδιά και να επηρεάσουν τη σχολική τους απόδοση είναι επιγραμματικά οι παρακάτω:

 

1. Ανώριμος τρόπος ομιλίας
2. Φτωχή φωνολογική ικανότητα
3. Μη κατανοητή ομιλία
4. Δυσκολία έκφρασης
5. Μειωμένη ικανότητα ακρόασης
6. Δυσκολία κατανόησης νέων λέξεων / εννοιών
7. Δυσκολίες στον προφορικό λόγο
8. Λάθη γραμματικής και συντακτικού
9. Κατανόηση κειμένου
10. Γραπτός λόγος

Δυσκολία στο λεξιλόγιο: φτωχό λεξιλόγιο, φτωχή μνήμη, φτωχή ανάκληση λέξεων, λανθασμένη χρήση λέξεων (για παράδειγμα «τρώω με το ποτήρι»), φτωχή ομαδοποίηση λέξεων (για παράδειγμα φρούτα, λαχανικά, ζώα), σχηματισμός δικών του λέξεων (για παράδειγμα [νανο] αντί για [παπούς]).

Χρήσιμες συμβουλές:

•      Να είστε σίγουροι ότι έχετε την προσοχή του όταν συνομιλείτε

•      Να φροντίζετε να κουβεντιάζεται με το παιδί σε ήσυχο περιβάλλον

•      Να ενθαρρύνετε την περιέργεια του παιδιού

•      Να δείχνετε ενδιαφέρον γι’ αυτά που λέει το παιδί

•      Να ενθαρρύνετε το διάλογο

•      Να μιλάτε με το παιδί ενώ παίζεται μαζί του

•      Να δημιουργείτε ευχάριστες συνθήκες για επικοινωνία

•      Να εμπλουτίζεται το λεξιλόγιο του παιδιού δίνοντάς του επιλογές

•      Να εμπλουτίζεται τις προτάσεις του προσθέτοντας νέες λέξεις

Αρβανίτη Σοφία

Λογοθεραπεύτρια, MSc

Υπεύθυνη του Κέντρου Ειδικών Θεραπειών Κύκλος