ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ (ΜΕΡΟΣ Α’)

Κοιτάζω την μολυβοθήκη μου. Βλέπω αρκετά στυλό, 4 μπλε, 2 μαύρα, κανένα κόκκινο. Βλέπω 2 μολύβια που θέλουν ξύσιμο, αριστερά ένα ψαλίδι, δεξιά το συρραπτικό… κάπου στον πάτο βλέπω την άκρη μιας γόμας… κάπου πρέπει να είναι κι ένα διορθωτικό.

Ανεξάρτητα από το αν έχω μυωπία, αστιγματισμό, στραβισμό κ.α., μέσα από τα μάτια μου βλέπει ο εγκέφαλός μου. Η ικανότητα του εγκεφάλου να παρακολουθεί και να επεξεργάζεται τις οπτικές πληροφορίες ονομάζεται οπτική αντίληψη. Οι δεξιότητες οπτικής αντίληψης αναπτύσσονται από τις πρώτες εβδομάδες ζωής μέχρι την εφηβεία. Αρχικά κατακτάται η αντίληψη του οριζόντιου και κάθετου άξονα, του βάθους, της ταχύτητας, της κατεύθυνσης και στη συνέχεια αναπτύσσονται οι δεξιότητες που αφορούν το δισδιάστατο (2D) και το τρισδιάστατο (3D) επίπεδο. Παρακάτω, θα ασχοληθούμε με τις 6 κατηγορίες στις οποίες χωρίζονται οι δεξιότητες δισδιάστατης αντίληψης.

Οπτική διάκριση

Είναι η δεξιότητα να αναγνωρίζουμε ομοιότητες και διαφορές σε κάποιο σχήμα, μοτίβο ή αντικείμενο βασιζόμενοι στα χαρακτηριστικά τους. Έτσι, ταιριάζουμε και ταξινομούμε αντικείμενα με βάση το μέγεθος, το σχήμα, το χρώμα κ.λπ.

Οπτικοχωρικές σχέσεις

Είναι η δεξιότητα με την οποία λαμβάνουμε πληροφορίες σχετικά με το περιβάλλον και τη σχέση των αντικειμένων με αυτό, αξιολογώντας μεταβλητές όπως το μέγεθος, η απόσταση και η κατεύθυνση. Πρώτα ανακαλύπτουμε τις χωρικές σχέσεις μεταξύ του εαυτού μας και των άλλων ανθρώπων ή αντικειμένων και έπειτα των αντικειμένων μεταξύ τους.

Σταθερότητα σχήματος

Αναρωτηθήκατε ποτέ, πώς καταφέρνουμε να διαβάζουμε κάτι που είναι ανάποδα; Μέσω της σταθερότητας σχήματος κατανοούμε πως ένα σχήμα ή αντικείμενο παραμένει ίδιο παρά τις αλλαγές στο μέγεθος, τη θέση ή την κατεύθυνσή του. Το αναγνωρίζουμε λοιπόν με βάση τα χαρακτηριστικά της μορφής του, ακόμα κι αν είναι γυρισμένο ανάποδα.

Διάκριση εικόνας-φόντου

Είναι η δεξιότητα να ξεχωρίζουμε ένα αντικείμενο ή μια πληροφορία από ένα φόντο, χωρίς να αποσυντονιζόμαστε από άσχετες λεπτομέρειες, διασπαστικές πληροφορίες ή άλλα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Με τη βοήθειά της εντοπίζουμε τον εαυτό μας σε μια σχολική φωτογραφία ή το προϊόν που θέλουμε στα ράφια του σουπερμάρκετ.

Οπτικός εγκλεισμός

Είναι η δεξιότητα να «βλέπουμε» το ολόκληρο ενός αντικειμένου, όταν μέρος αυτού είναι κρυμμένο. Συμπληρώνουμε νοητικά αυτό που λείπει χειριζόμενοι τις οπτικές, ημιτελείς, αλλά οικείες πληροφορίες που λαμβάνουμε. Αποτελεί τον θεμελιώδη λίθο για την ολοκλήρωση παζλ και για την ανάγνωση. Στην μία περίπτωση, φανταζόμαστε την εικόνα ολόκληρη έχοντας μπροστά μας τα μεμονωμένα κομμάτια της. Στην  άλλη περίπτωση, διαβάζουμε ενώ το μάτι σκανάρει κάποια μόνο γράμματα της λέξης, χωρίς να  «διαβάζει» ένα γράμμα τη φορά.

 

Οπτική μνήμη και οπτική διαδοχική μνήμη

Πρόκειται για την βάση της μάθησης, την ικανότητα να θυμόμαστε τι είδαμε και να ανακαλούμε εικόνες αντικειμένων, σχημάτων, συμβόλων και κινήσεων μεμονωμένα ή σε αλληλουχία. Θυμάστε πόσα μπλε στυλό έχω στην μολυβοθήκη μου;

Αυτές, λοιπόν, είναι οι δεξιότητες οπτικής αντίληψης που αφορούν το δισδιάστατο επίπεδο. Στο Μέρος Β’ θα αναφερθούμε στις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει ένα παιδί στο σχολείο, αν υπολείπεται σε κάποια/ες από αυτές.

 

 Λούκα Αθανασία, Εργοθεραπεύτρια BSc